Klenie i jazie

Kleń i jaź to gatunek słodkowodnej ryby karpiokształtnej z rodziny karpiowatych.

Występowanie:
Kleń: Zamieszkuje Europę z wyjątkiem wysp Morza Śródziemnego, Portugalii, Irlandii, Islandii i północnej Szkocji oraz dorzeczaWołgi, Uralu, Tygrysu i Eufratu. Jest rybą rzeczną, ale spotyka się go w jeziorach, zbiornikach zaporowych i zatokach morskich. Najchętniej przebywa w wodach o przepływie rzędu 0,2–1,6 m/s choć potrafi pokonywać prąd o sile do 2,7 m/s. Bardzo odporny na wahania temperatur. Kleń nie podejmuje większych wędrówek.
Jaź: Zamieszkuje Europę na wschód od Renu i na północ od Alp, oraz Azję. Występuje w wodach płynących, rzadziej stojących, oraz w słonawych wodach przy ujściach rzek. Żyje stadnie.

Cechy morfologiczne:
Kleń: przeciętnie osiąga długość 40–50 cm i 2–3 kg masy ciała, maksymalnie dorasta do 60 cm. Ciało wrzecionowate, lekko bocznie spłaszczone, pokryte dużymi, czarno obrzeżonymi łuskami. Szeroki otwór gębowy w położeniu końcowym. Płetwa grzbietowa i ogonowa szarozielone, płetwy brzuszne i odbytowa – czerwone. Płetwa odbytowa zaokrąglona. Grzbiet szaro-brązowy z zielonym odcieniem, boki srebrzyste, brzuch jasny. Tęczówka szara.
Jaź: Osiąga 40–50 (maksymalnie 80) cm długości i 2 (maksymalnie 5) kg masy ciała. Ciało bocznie spłaszczone, lekko wygrzbiecone, pokryte małymi łuskami. Głowa mała, otwór gębowy w położeniu końcowym. Oczy duże. Grzbiet szaroniebieski lub ciemnozielony, boki srebrzyste, brzuch biały. Płetwy grzbietowa, ogonowa i odbytowa są szare, pozostałe żółtawe lub czerwonawe.

Odżywianie:
Kleń: Ryba wszystkożerna. Wylęg zjada głównie wrotki i widłonogi, osobniki o długości od 10 cm zjadają przede wszystkim mięczaki, rośliny naczyniowe i mniejsze ryby, głównie świnki, płocie, kiełbie, ukleje oraz małe osobniki własnego gatunku.
Jaź: Żywi się owadami, mięczakami, skorupiakami a czasem także małymi rybami.

Rozród:
Kleń: Dojrzałość płciową samce osiągają w wieku 3–4 lat (>16 cm), samice w wieku 6–7 (>20 cm). Kleń jest rybą litofilną, trze się w kwietniu i maju w temperaturze powyżej 18 °C. Tarło odbywa się w samo południe. Samica składa około 60 tys. ziaren ikry na kilogram masy ciała. Ikra ma średnicę 1,5–2 mm i trzyma się podłoża za pomocą lepkich osłonek. Inkubacja trwa 3–6 dni. Wylęg ma około 5,5 mm, przy długości 1,5 cm wykształcają się płetwy, przy 3 cm ciało pokrywa się łuską. W drugim roku życia kleń osiąga długość około 10 cm, w trzecim 15 cm, w czwartym 17 cm. W wieku 10 lat osiąga długość około 30–33 cm. Krzyżuje się z płocią i ukleją.
Jaź: Dojrzewa płciowo w wieku 3–4 lat. Tarło odbywa wiosną (kwiecień – czerwiec), w tym czasie odbywa wędrówki w górę cieków. Trze się w miejscach o piaszczystym lub żwirowym podłożu, czasem silnie zarośniętych. Ikra jest przyklejana do podłoża lub roślinności. U samców występuje wysypka tarłowa. Żyje 10–15 lat.

Znaczenie gospodarcze:
Kleń: Gatunek poławiany gospodarczo na niewielką skalę. Z racji niezbyt smacznego mięsa nie cieszy się wielką popularnością. Natomiast jeśli chodzi o czujność i waleczność jest pierwszorzędnym trofeum wędkarskim. Klenie łowione są zarówno metodami gruntowymi, jak i na spinning. Z metod gruntowych szczególnie skuteczny jest klasyczny feeder jak i gruntówka. Również dobrą metodą jest tzw. „bolonka”.
Jaź: Gatunek poławiany gospodarczo i przez wędkarzy. W stawach rybnych, sadzawkach parkowych i ogrodowych, jako ryba dekoracyjna hodowana jest ozdobna, złota odmiana jazia tzw. złota orfa. Jego ciało ma barwę pomarańczową lub czerwonawą, brzuch biały. Ma duże wymagania tlenowe, dużo wyższe niż złota rybka, dlatego trudno go hodować, a zwłaszcza rozmnażać.

Na oba paradrapieżniki – to takie ryby, które poza pokarmem zwyczajnym dla białorybu, mają także mięsożerne gusta – są trzy rewelacyjne przynęty, których ani jeden, ani drugi nie przepuści, jeśli tylko jest w łowisku. To dwuzerowa Aglia Long, głównie srebrna i czarna, a także Aglia Long Rainbo. Trzecią jest biała Aglia Fluo w wielkościach: #0, #1 i #2…

Jeśli tylko jazie i klenie znajdują się w zasięgu rzutu, przede wszystkim w płytkich partiach rzek, to branie jest gwarantowane. Można też oba gatunki łowić na inne kolory niewielkich błystek – zarówno klasycznych Aglii, jak i Aglii Platium, Aglii Micropigments a także Aglii Decorees, jak i na Aglie Long Redbo. Wydaje się, że klenie gustują nadzwyczaj w kolorze czerwonym, zaś jazie raczej w barwie mniej bijącej po oczach, od czarnej, po zielonego i niebieskiego metalica.

Osobno warto potraktować Aglię Polonia – wszystkie pasiaste błystki mogą się okazać rewelacją w chwilach, kiedy nic innego nie przynosi brań.

Wymienione wyżej wabiki w bystrzejszych partiach rzek mają tendencję do „górowania”, a niekiedy wręcz do smużenia po powierzchni a nawet wyskakiwania z wody. Warto w takich warunkach sięgnąć po serię XD lub Aglię TW, które mają cięższe korpusy.

Cięższe korpusy mają także Bugi, ale tutaj słów kilka o zdobieniu kotwic muszkami. O ile rewelacyjnie działa to na jazie, o tyle nie zwiększa specjalnie ilości brań kleniowych. Zarówno więc Bugi, jak i Aglie Mouche warto stosować na jaziowiskach, o tyle na łowiskach typowo kleniowych można je sobie odpuścić – poza Aglią Streamepps, którą zaatakować potrafią nie tylko kleń z jaziem, ale i leszcz, krąp, jelec…

Także niewielkie Comety sprawdzają się podczas polowania na opisywane gatunki. O dziwo, Comet Rainbo atakowany jest przez nie nie tylko w dni pochmurne, ale także w pełni słonecznego dnia.

Rzecz jasna, także cała rodzina Black Fury warta jest sprawdzenia na jaziowych i kleniowych łowiskach, za dnia jazie lepiej kusić błystkami z żółtymi kropkami, klenie tymi z czerwonymi, wieczorem i w nocy przestaje mieć to jakiekolwiek znaczenie. W biały dzień jednak warto tu eksperymentować, znaczenie może mieć nawet rewers paletki.

Niejeden raz zdarzyło się każdemu zapewne spinningiście używającemu błystek obrotowych, że któraś z omawianych ryb odprowadziła mu blaszkę pod samą szczytówkę. Zdarza się to najczęściej w zbiornikach zaporowych, przepływowych jeziorach, osobliwie w ujściach i wyjściach rzek oraz w całkowitych rzecznych zastoiskach i odciętych jednostronnie łachach. To informacja, że ryby są zainteresowane jedzeniem, ale wybrany wabik wygląda podejrzenie. Warto wówczas zmienić błystkę – niemal pewne w takich sytuacjach jest uderzenie ryby w Aglię Streameppsa, dwuzerówkę Aglia Long (obie blaszki prowadzić można na bocznym troku), a także na zerówki i jedynki w kolorze czarnym lub miedzianym – zarówno Aglie, Aglie Long, jak i Comety czy garbatki XD. Także Bugi mogą się okazać rewelacją, na wodach stojących wydają się one kusić klenie na równi z jaziami.

Podobnie jak podczas okoniowych wypraw warto często zmieniać przynęty, z tym, że po „wstrzeleniu się” w typ i kolor przynęty warto na tym poprzestać – w konkretnym łowisku, w określonej porze roku, zarówno klenie jak i jazie, potrafią brać na to samo nie tylko przez wiele dni, ale niekiedy co roku o tej samej porze przez wiele, wiele lat.