Kleń i jaź
Szczupak pospolity to szeroko rozprzestrzeniona, drapieżna ryba z rodziny szczupakowatych. Jej okołobiegunowy zasięg występowania jest największym naturalnym zasięgiem ryb wyłącznie słodkowodnych.
Zasięg występowania i biotop: Zamieszkuje całą Europę, z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, południowych Włoch i południowej części Półwyspu Bałkańskiego a także północną oraz środkową Azję i Amerykę Północną. Introdukowany w wielu krajach świata m.in. w Hiszpanii i Irlandii. Żyje w wodach słodkich, zarówno płynących, jak i stojących, oraz w słonawych wodach Bałtyku.
Cechy morfologiczne: Szczupak osiąga długość do 1,5 m i masę do około 10 kg. Okazy ponad 15–20 kg są rzadkie. Notowany rekord masy wynosił 35 kg. Ciało szczupaka pospolitego jest spłaszczone, opływowe. Głowa wydłużona, ze zwężającymi się szczękami i bardzo szerokim spłaszczonym pyskiem. Zęby szczupaka na żuchwie są skierowane do środka i bardzo ostre, szczęka jest ich pozbawiona. Ponadto liczne zęby występują na kości podniebiennej, kościach międzyszczękowych, lemieszu, kości gnykowej oraz łukach skrzelowych. Łuski są dosyć małe, owalne, mocno osadzone w skórze. Linia boczna dobrze rozwinięta, często poprzerywana, posiada dwa lub trzy rozgałęzienia wzdłuż boków. Na głowie znajdują się liczne jamki zmysłowe. Płetwy grzbietowa i odbytowa są przesunięte mocno do tyłu i położone blisko siebie. Ubarwienie zmienne w zależności od warunków środowiska. Młode osobniki są zwykle jasnozielone, brązowawe lub srebrzyste. Ciemne plamy na bokach zlewają się czasami w poprzeczne smugi. Starsze osobniki mają ciemnozielony grzbiet, jaśniejsze nakrapiane żółtymi plamami boki i biały brzuch. Płetwy parzyste są czerwonawe i jasne, na nieparzystych występują ciemne poprzeczne paski. W dobrych warunkach rośnie bardzo szybko.
Odżywianie: Szczupak jest świetnie przystosowany do życia wodnego drapieżnika, normalnie nie jest aktywnym myśliwym, choć zalicza się do najbardziej drapieżnych ryb. Czyha w ukryciu między roślinami wodnymi i czeka na przepływającą zdobycz. Większe osobniki mogą aktywnie gonić ławice ryb (na przykład śledzi) w strefie pelagicznej dużych jezior albo Bałtyku oraz atakować drobne ptaki wodne lub niewielkie zwierzęta lądowe (gryzonie, żaby i inne), które dostały się do wody oraz przedstawicieli własnego gatunku (kanibalizm). Po schwytaniu zdobyczy ryba stara się odwrócić zdobycz, aby połknąć ją od głowy. Złapana ofiara ma nikłe szanse na wyrwanie się, co jest spowodowane ułożeniem zębów drapieżnika do wewnątrz. Jako drapieżnik, tarło odbywa wcześniej, dzięki czemu dorastający narybek może odżywiać się młodym wylęgiem innych ryb np. płoci i słonecznicy. Przyrost w pierwszych roku życia przy dużym dostępie do pożywienia wynosi nawet do 30 - 35 cm.
Rozród:Tarło szczupaka odbywa wczesną wiosną – w marcu i kwietniu, na zarośniętych płyciznach, starorzeczach i zalanych łąkach. Ikra jest bardzo drobna, jest ona przytwierdzana do roślinności wodnej. Wylęg następuje po 12–15 dniach. Do tarła przystępują już osobniki roczne 30-35 cm. Jednak ilość złożonej ikry przez tak młode osobniki jest mała.
Znaczenie gospodarcze: Mięso szczupaka jest wysoko cenione, szczególnie w Europie Środkowej i Południowej, trudne jednak do porcjowania w taki sposób, by uniknąć pozostawienia w mięsie ości.
Popularna ryba wśród wędkarzy sportowych, łowiona na przynęty naturalne (na żywca) i sztuczne (woblery, rippery, błystki obrotowe oraz wahadłowe (tzw. "blachy")) i inne. Najpopularniejszą metodą połowu jest spinning. Wędkarzy podczas połowu szczupaka obowiązują okresy i wymiary ochronne zgodnie z regulaminem Polskiego Związku Wędkarskiego.
Ochrona: W ostatnich latach liczebność szczupaka w polskich wodach wyraźnie się zmniejszyła ze względu na nieracjonalną gospodarkę rybacką i kłusownictwo oraz także bardzo dużą presję wędkarską. Niski stan wód w rzekach w okresie wiosennym oraz brak rozlewisk przyczyniają się do wypierania tego drapieżnika z rzek przez inne gatunki np. bolenia.
Bardzo ważna jest ochrona środowiska szczupaka i innych ryb. Chodzi o zatrute wody, przeżyźnienie, brak miejsc na tarliska i inne.
W wędkarstwie sportowym coraz częściej zaleca się zwracanie wolności wszystkim albo prawie wszystkim złowionym rybom – "catch and release" – czyli "złów i wypuść". W ten sposób, dostarczając sobie wędkarskich przeżyć, jednocześnie chroni się populację danego gatunku.
| Wymiar ochronny: | 50 cm |
| Okres ochronny: | 1 stycznia – 30 kwietnia |
| Dobowy limit połowu: | 2 szt. |
| Rekord Polski: | 24,10 kg 128 cm Wacław Biegan (1976) |
Szczupak to zdeterminowany drapieżnik. Kiedy jest przy apetycie potrafi zaatakować pobratymca swojego gatunku niewiele ustępującego mu wielkością. I choć nierzadkie są przypadki zaatakowania niewielkiej przynęty, to nastawiając się na szczupaki, warto sięgać po duże przynęty.Mepps opracował dużą gamę błystek specjalnie na te drapieżniki. Filozofia dużych przynęt zawarta jest w artykule Na wielkie wabie i warto się z nią zapoznać. To przede wszystkim błystki jeziorowe i łowienie szczupaków w toni, szczególnie na akwenach typu sielawowego.
Kultową przynętą jest Mepps Lusox – nie bez znaczenia jest tu fakt, iż błystka ta pracuje w opadzie, co pozwala przy sprzyjających warunkach na precyzyjne określenie poziomu, na którym warto przynętę prowadzić.
Do obławiania stanowisk toniowych, a więc nawet kilkunasto, kilkudziesięciometrowych głębin, poza Lusoxami, znakomite są Musky Killery, Giant Killery, Giant Tandemy oraz Tandemy Brochet. Specjalnie w tym celu Mepps wyprodukował także Aglię Nr 7. Szczupaki z reguły czatują na ryby tuż pod tzw. termokliną, przejściową warstwą wody pomiędzy ciepłą a ewidentnie chłodną.
To właśnie w termoklinie buszują potencjalne ofiary szczupaków – np. sielawy, stynki, i inne ryby, które odżywiają się planktonem, np. duże ukleje, krąpie, płocie, nawet dużych rozmiarów. To właśnie te ryby, szczególnie w upalne lato, zastępują sielawy na głębokich zbiornikach zaporowych i jeziorach o innym charakterze.
Trzeba pamiętać, że szczupaki mają wzrok skierowany ku górze i potrafią wyjść do wabika kilka metrów w górę.
Łowiąc szczupaki na meppsy, nie ma więc potrzeby "trzymania się dna", na głębokich stanowiskach wystarczy błystkę prowadzić w pół wody, na płytszych nawet blisko powierzchni.
Szczupaki to jednak nie tylko stanowiska toniowe, to także strefa roślinności, podwodne łąki, górki, strefa trzcin, oczeretu, grzybieni i grążeli. Na ewidentnych płyciznach Mepps poleca Aglię Winner Shallow Runner, którą daje się prowadzić niemalże pod powierzchnią, np. na początku maja nad jeszcze nie wynurzonymi "kapelonami", czyli liśćmi grzybieni i grążeli, a później nad i między rdestnicami, nad łąkami rogatka, wywłócznika czy moczarki kanadyjskiej. W maju i jesienią warto korzystać z czwórek i piątek, w upały najlepsza może okazać się trójeczka.
Generalnie w strefie litoralu można prowadzić błystki metr pod powierzchnią – szczupaki przy apetycie wyjdą do nich, nawet jeśli czatują na zdobycz tuż przy dnie.
Do płytszego prowadzenia specjalnie na szczupaki nadają się również większe wzory Aglii Pompon, Aglii TW Mino, Comet Rainbo Mino Nr 3. Także trójki, praktycznie wszystkich wzorów o paletce typu Aglia – poza przeciążonymi – nadają się do polowania na szczupaki w strefie litoralu.
Na stokach do głębin oraz na blatach między 6. a 10. m najlepsze są wszystkie przeciążone modele oraz największe Aglie i Aglie Longi oraz Comety. Te stanowiska warto też obłowić Syclopsami oraz Timber Doodle. Blaty 8-10 m warto obłowić 15 i 25 g Agliami Flying C oraz 17 i 20 g Spinnflexami. Znakomite mogą też okazać się dalekosiężne Aglie Long Heavy.
Na rzekach, jako że są bogatsze w drapieżniki, spinningiści rzadko nastawiają się wyłącznie na szczupaki. Także ze względu na zróżnicowanie głębokości w zasięgu rzutu, rzadko korzysta się z ewidentnych Deep Runnerów. Stąd najwięcej szczupaków łowi się na wszystkie Aglie o rozmiarze #3. To jest bowiem najbardziej wszechstronny "numerek" na rzekę, bowiem błystki tej wielkości mogą zostać zaatakowane praktycznie przez każdego drapieżnika i paradrapieżnika. Wędkarze, którzy chcą zapolować przede wszystkim na szczupaka mogą po prostu skorzystać z czwórek i piątek.
Znane – i wcale nierzadkie – są przypadki, że szczupaki atakują maleńkie przynęty. Warto więc w wodach z większą populacją szczupaka zabezpieczać się przyponami metalowymi lub fluorocarbonowymi, pamiętając jednak, że szczupak podczas "drobniejszych łowów" stanowi tylko przyłów, nie zaś podstawowy cel wyprawy.
ZOBACZ TAKŻE:
MEPPS-y Roberta Czebotara
Śniadanie nad Bugiem.Było piękne, upalne lato. Pojechałem do przyjaciół nad Bug w okolicy Kamieńczyka. Piekąc dwie pieczenie na jednym ogniu, postanowiłem przetestować przynęty przed z...
